زمان تقریبی مطالعه: 3 دقیقه
 

مفسران صحابه





مفسران صحابه به صحابه دارای آرای تفسیری اطلاق می‌شود.


۱ - تعریف



«مفسران صحابه» به کسانی می‌گویند که باواسطه یا بی واسطه از رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم مطلب می‌شنیدند و در ضمن، مشاهدات خود از اسباب نزول و هم چنین نظر خود درباره تفسیر قرآن را برای دیگران نقل می‌کردند.

۲ - مشهورترین مفسرین صحابه



مشهورترین آن‌ها عبارتند از: خلفای اربعه؛ ابن مسعود ؛ ابن عباس ؛ ابی بن کعب ؛ زید بن ثابت ؛ ابوموسی اشعری ؛ عبدالله بن زبیر .
البته افراد دیگری نیز در زمینه تفسیر سخن گفته‌اند که شهرت آنان و همچنین روایاتی که از آنان در این باره نقل شده، از ده نفر فوق کمتر است؛ مانند: انس بن مالک ، ابوهریره ، عبدالله بن عمر ، جابر بن عبدالله و عایشه .

۳ - بررسی صحابه از نظر فهم قرآن



بدیهی است که صحابه از نظر فهم قرآن و تعداد روایات منقول، برابر نیستند. ذهبی در این باره می‌گوید: روایات تفسیری علی بن ابی طالب علیه‌السّلام از خلفای اربعه بیشتر است. و همچنین روایات تفسیری ابن عباس، ابن مسعود و ابی بن کعب به دلیل نیاز مردم، توانایی آنان و خصوصیات دیگر، فراوان است.

۳.۱ - خصوصیات ویژه صحابی مذکور


سپس ذهبی خصوصیات ویژه امام علی علیه‌السّلام و این چهار صحابی بزرگ را در موارد ذیل می‌داند:
۱. وسعت آگاهی در لغت عرب؛
۲. احاطه بر اسالیب زبان عرب؛
۳. بهره مندی از اجتهاد شخصی؛
۴. همدمی و هم کلامی فراوان با رسول اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم؛
۵. آشنایی با حوادث هنگام نزول آیات .
البته مؤلف کتاب، ابن عباس را از برخی ویژگی‌ها استثنا می‌کند؛ زیرا ایشان در زمان رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم جوان بود.

۴ - تعریف صحابی از منظر برخی از علما



ذهبی در بررسی شرح حال مفسران صحابه به چهار نفر پرداخته و از بیان شان تفسیری ابوبکر ، عمر، عثمان ، زید بن ثابت، ابوموسی اشعری و ابن زبیر اجتناب کرده است. شایان ذکر است که برخی از علما در پی تعریفی خاص از صحابه هستند و می‌گویند صحابی کسی است که با پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم در یک زمان و مکان زندگی کرده، با تعلیمات او نیز هماهنگ بوده، از بوته آزمایش موفق به در آمده و تا هنگام مرگ بر عقیده خود استوار مانده باشد؛ مانند: سلمان و اباذر . بنابراین تعریف، اسامی مفسران صحابه تغییر خواهد کرد (به کتاب تفسیر و مفسران استاد معرفت مراجعه شود).
[۱] ذهبی، محمد حسین، التفسیر و المفسرون، ج۱، ص ۶۷-۶۹.
[۲] کمالی دزفولی، علی، تاریخ تفسیر، ص ۲۶-۳۰.
[۳] اسماعیلی قوچانی، علی اکبر، پژوهشی درسیر تطور تفسیر و روشهای تفسیری، ص۳۸.
[۵] جلالیان، حبیب الله، تاریخ تفسیر قرآن کریم، ص۱۷۹.
[۶] جلالیان، حبیب الله، تاریخ تفسیر قرآن کریم، ص ۵۹-۸۳.
[۷] جلالیان، حبیب الله، تاریخ تفسیرقرآن کریم، ص۴۷.


۵ - عناوین مرتبط



تفسیر صحابه .

۶ - پانویس


 
۱. ذهبی، محمد حسین، التفسیر و المفسرون، ج۱، ص ۶۷-۶۹.
۲. کمالی دزفولی، علی، تاریخ تفسیر، ص ۲۶-۳۰.
۳. اسماعیلی قوچانی، علی اکبر، پژوهشی درسیر تطور تفسیر و روشهای تفسیری، ص۳۸.
۴. سیوطی، عبد الرحمان بن ابی بکر، الاتقان فی علوم القرآن، ج۴، ص۲۳۳.    
۵. جلالیان، حبیب الله، تاریخ تفسیر قرآن کریم، ص۱۷۹.
۶. جلالیان، حبیب الله، تاریخ تفسیر قرآن کریم، ص ۵۹-۸۳.
۷. جلالیان، حبیب الله، تاریخ تفسیرقرآن کریم، ص۴۷.


۷ - منبع



فرهنگ‌نامه علوم قرآن، برگرفته از مقاله «مفسران صحابه».    



آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.